't is nooit goed of het deugd niet

Time started: 16:50
Listening: One Short Day - Original Broadway Cast Wicked

Gister mocht ik getuige zijn van de eerste try-out van de Nederlandse productie van Wicked. Allereerst mijn welgemeende complimenten aan Stage Entertainment. De afgelopen jaren maakt Stage producties waar ongekend veel op aan te merken viel. Ik hield mijn hart dan ook vast toen ik hoorde dat Stage Wicked naar Nederland ging halen. Ik had deze voorstelling in Londen gezien, had daar enorm van genoten en was bang dat Stage daar een 'eigen versie' van zou gaan produceren. Deze eigen versies betekenen vaker wel dan niet dat de voorstelling daar slechter van wordt. De afgelopen jaren draaide de meeste theater bezoeken bij een voorstelling van Stage Entertainment uit op een teleurstelling. Na een korte toespraak van Roel Vente ving de voorstelling aan en bleek niets minder waar. Wicked is de beste voorstelling die Stage in jaren heeft neergezet.

Wicked, The Life and Times of the Wicked Witch of the West is een boek van Gregory Maguire. (Er zijn op dit moment 4 delen in zijn The Wicked Years serie: Wicked, Son of a Witch, A Lion Among Men en Out of Oz.) Op deze roman is de musical van Stephen Schwartz en Winnie Holzman gebaseerd. Het verhaal van Gregory Maguire is van zeer hoog niveau. Met een gelaagdheid die maakt dat verschillende publieks groepen op verschillende manieren van het verhaal kunnen genieten. Naast deze gelaagdheid is het verhaal ook heel veelzijdig in de zin dat het verhaal komisch, romantisch, spannend, politiek, verrassend en ook triest is. 

In Wicked wordt het verhaal vertelt dat vooraf ging aan De tovenaar van Oz. Elphaba, die later de kwade heks van het westen wordt genoemd, wordt geboren met een groene huid en wordt daarom door iedereen gemeden. Wanneer zij door een samenloop van omstandigheden haar studentenkamer moet delen met de populaire Galinda en het hoofd van de school haar natuurtalent voor tovenarij ontdekt lijkt zij haar plek in de maatschappij te hebben gevonden. Langzaam maar zeker ontdekt zij dat sommige bevolkingsgroepen in Oz worden achtergesteld. Wanneer zij hier tegen in opstand komt wordt zij door de tovenaar van Oz uitgeroepen tot staatsvijand.

Wat in de musical wel een beetje jammer is dat de tweede akte een aantal nummers bevat waardoor het verhaal echt compleet wordt stilgezet. Dat zijn op zich mooie liedjes maar de eerste akte raast echt voorbij en je zit op het puntje van je stoel. Door nummers als 'Wonderful' en 'As Long as You're Mine' verloopt de tweede akte een stuk minder spannend.

Verschillende uitgaven van Gregory Maguire's Wicked, The Life and Times of the Wicked Witch of the West

Ook is het zien van de vormgeving al voldoende om te kunnen spreken van een leuk uitstapje (al zou dat op zich zelf denk ik niet voldoende zijn om me deze ticketprijs te doen betalen). De decors en kostuums zijn heel fantasievol en vaak ook verrassend. Met veel victoriaanse en steampunk invloeden is het ene na het andere prachtige plaatje te bewonderen.

De steampunk uitstraling van het dekor is al te zien aan het voordoek en de omlijsting van het toneel.

Willemijn Verkaik is al enkele jaren 1 van Neerlands beste vocalisten/musicalartiesten. In 2004 zag ik haar voor het eerst (toen ze de vrouwelijke hoofdrol vertolkte in de musical Eternity) en ik was direct onder de indruk van haar letterlijk onvoorstelbaar grote vocale talent. De 80 euro die het kost om een eersterangs kaartje voor Wicked te krijgen zijn het alleen al waard om dit talent te mogen zien optreden. (Helaas loop je altijd de kans dat zij een avond niet speelt en daarom was ik extra blij dat ik bij de eerste try-out kon zijn.)

Willemijn Verkaik als Elphaba

Daarnaast was het komisch talent van Chantal Janzen echt glorieus maar desalniettemin zou ik het prettiger hebben gevonden als er in de casting was gekozen voor een hoge sopraan. Janzen zingt het aardig maar echt mooi zingt ze haar hoge partijen niet. (Nog daargelaten dat ik sterk het gevoel had dat haar hoge noten in het openingsnummer op click-track stonden.)

Jim Bakkum speelt Fyero. Ik ben bepaald geen fan van de goede man. Maar aangezien zijn zangpartijen vooral poppy zijn brengt hij het er vocaal nog redelijk vanaf. Ook zijn spel vond ik geloofwaardig en deed zijn aanwezigheid zeker geen afbreuk aan de voorstelling. Wel zou hij nog iets mogen doen aan zijn dans skills maar het gemiddelde uitgaanspubliek zal zich daar niet aan storen.

Dan mijn grootste angst. Wicked is vertaald door Martine Bijl. Wat ik tot nu toe aan vertalingen van haar heb gehoord stemde mij op zijn zachtst gezegd niet bepaald positief. Vaak vond ik de teksten niet goed klinken op de muziek en bovendien regelmatig plat, schunnig en daarmee ook niet grappig zoals dat de bedoeling was geweest. Nu voor het eerst zijn er ook voorbeelden waarvan ik vind dat Martine Bijl het goed heeft vertaald (meestal kan ik echt alleen kritiek uitten op haar vertaal werk). Hoogtepunt vond ik de Gooise 'r' die ze inbracht in 'Popular' en (al vraag ik me af of zij dit ook grappig bedoeld heeft, maar ik heb minstens een halve minuut blauw gelegen) de Ozdust Ballroom die zij vertaalde in Ozdorp Disco. Iedereen die iets weet over de buurt Osdorp in Amsterdam zal begrijpen dat de truttigheid van het woord disco nogal een contrast vormt met deze wijk. Wat deze vertaling echter wel net iets makkelijker maakte is het feit dat de inwoners van Oz een heleboel niet bestaande woorden gebruiken (denk aan 'supercalifragilisticexpialidocious' uit Mary Poppins). Wat je als vertaler natuurlijk heel wat meer vrijheid geeft dan bij een normale vertaling. Helaas waren er ook weer tenenkrommende vertalingen te vinden. Met name de slechte vertaling van de liederen 'No Good Deed' en 'I'm not that girl'. De slot noot van 'No Good Deed' is ten eerste op een klinker die niet te belten is en bovendien is de laatste zin door de vertaling niet te verstaan. "No good deed goes unpunished" is vertaald als "'t is nooit goed of het deugt niet". Dit klinkt heel lelijk en heeft dan ook nog eens niet dezelfde betekenis. De reprise van 'I'm not that girl' was op zich ok maar van de eerste 'I'm not that girl' vroeg ik me werkelijk af of de kromme zinnen wel duidelijk maakte waar het lied over ging.

Tot slot nog mijn grootste kritiek op (de marketing rondom) Wicked. De volgorde van namen op de posters van Wicked is echt naar. Ik begrijp dat Chantal Janzen en Jim Bakkum bekendere namen zijn in Nederland. Maar Willemijn Verkaik draagt de gehele show en is bovendien sinds een aantal jaren 1 van Neerlands beste vocalisten (of ze nou bekend of onbekend is). Dat maakt dat zij als eerste naam op de posters zou moeten staan, hoe bekend de anderen ook zijn.

Time ended: 19:40
Watching: Intolerable Cruelty




Note: tijdens mijn google poging naar de Nederlandse poster vond ik deze paper dolls op DeviantArt. De pagina van de maker, Cory Jensen, vind je hier. 

Het geheel bestaat uit 4 pagina's:

Pagina 1

Pagina 2

Pagina 3

Pagina 4

The movie in my mind

Time started 12:15

Tijdens de try-out periode (om precies te zijn op 13 september 2011) mocht ik een kijkje nemen bij de revival van de Nederlandse versie van Miss Saigon. Vooropgesteld advies aan een ieder die Miss Saigon nog nooit eerder heeft gezien; hou je van musicals, muziektheater of van mij part van theater of muziek in het algemeen (jep, iedereen was waarschijnlijk hetzelfde aantal mensen geweest) zorg dat je Miss Saigon te zien krijgt. Tegen een ieder die net als ik ooit de musical heeft aanschouwd in Scheveningen en er over denkt om nogmaals te gaan in Utrecht zou ik willen zeggen; denk er nog eens over na. Nu zag ik de musical tijdens de try-outs en natuurlijk mag er dan iets mis gaan. Dat het geluid niet prettig stond afgesteld en dat er iets mis ging met een roze lichtje dat oranje moest worden bijgedraaid is ook niet iets waar ik me zorgen over kan maken tijdens een try-out. 

Ton Sieben als Chris en Na-Young Jeon als Kim.

Ook over het spel, zang of dans zal ik niet klagen. Zoals gezegd was het geluid niet prettig afgesteld maar dat is dan ook waar ik de slechte verstaanbaarheid aan wijt en niet aan articulatie van de spelers (sterker nog het ensemble klinkt behoorlijk Nederlands vergeleken met de cast die in het Circustheater te horen was, al is het een vreemde gewaarwording na 13 jaar naar het originele Nederlandse castalbum te hebben geluisterd). Bovendien zijn de bovengenoemde spelers ex-klasgenoten van mijn ex-klasgenoten en collega's en wordt John gespeeld door een vriend van mijn voormalig rij-instructrice dus voor ik een bevooroordeeld review over deze spelers geef zal ik er alvast vanaf zien.

Een grote(re) bron van ergernis was hoe dan ook de manier van staging, enscenering en regie. 

Om te beginnen met de staging. Alle liefdesscènes tussen Kim en Chris waren op een heel onzinnige manier geplaatst. Zo waren er zoenscenes op een trap en half op een tafel. Die plaatsing zorgde ervoor dat de opbloeiende liefde vooral nogal ongemakkelijk was voor de twee geliefde. Als dit de scènes zijn waardoor je medeleven moet voelen als de geliefde uit elkaar worden gehaald, dunkt me dat het niet de beste strategie is om te tonen hoe ongemakkelijk de twee zich voelen.

Dan de enscenering. Eén van de meest cruciale liefdesscènes (hierin wordt het de kijker duidelijk dat Chris iets voor Kim voelt) wordt gespeeld op het rechter zijbalkon. Vanaf mijn plaats (eerste rang op rij 7) werd het zicht op deze scène ontzettend belemmerd door de balustrade van dit balkon. Nogal frustrerend lijkt me voor een bezoeker die de volledige prijs (tussen de 65 en 110 euro voor de eerste rang) voor zijn eersterangs kaartje heeft betaald. 

Ton Sieben als Chris hier leunend op de balustrade die het voor een groot deel van het publiek op de eerste rang
 behoorlijk lastig maakt om 1 van de meest cruciale scènes te volgen.

Op onderstaande foto rechts onder zijn aan de zijkanten ook twee vrouwen in de lucht te zien. Zij staan op balkons die de gehele show op het toneel staan. Dit maakt dat het toneelbeeld er altijd erg vol uitziet. In een scène als deze is dat niet storend. Het is in de scène in Bangkok juist de bedoeling dat het toneel er vol uitziet. In deze revival is er echter voor gekozen om het podium altijd overvol te laten zijn en deze keuze vind ik erg jammer. In de vorige Nederlandse versie, in Scheveningen, was het podium juist vaak erg leeg. Scènes speelde zich af op een klein eilandje in het midden van het podium. En dit verbeelde naar mijn mening juist het desolate gevoel dat Chris en later ook Kim voelen. Precies dat gevoel, dat in 'Waarom God' wordt beschreven door Chris, kwam op die manier ook tot uitdrukking in het decor.

Links boven: Ton Sieben en Brigitte Heizer als Chris en Ellen. Links onder: Na-Young Jeon als Kim
Rechts boven en onder: foto's van een niet Nederlandse productie maar wel met hetzelfde decor.
Rechts: boven Dreamland, onder Bangkok.

Dan tot slot de regie. Regisseur Laurence Connor vond het blijkbaar noodzakelijk om de regie rauwer te maken. In de handelingen is terug te zien dat de GI's schunniger doen (er worden letterlijk seksuele handelingen uitgebeeld met de dames tijdens 'Heet als de zon is Saigon'), de hoeren zijn schaarser gekleed en vrijwel iedereen doet platter en grover dan in de vorige versie. Behalve Kim en Chris, maar aan het eind van de voorstelling had ik eigenlijk ook ergens het vage gevoel alsof Chris niet aanwezig was geweest. Iets wat ik overigens niet wijt aan de acteerkwaliteiten van Ton Sieben, die ik eerder zag in Spring Awakening en Cyrano. 

Maar zoals ik al zei, het was een try-out. Mocht ik de voorstelling nog een keer zien volgt er zeker een up-date. Miss Saigon is nog t/m 1 april 2012 te zien in het Beatrix Theater in Utrecht.

Time ended: 13.32

Scène foto's in deze blog zijn van de hand van Roy Beusker.

I belong to London... Canterbury... and Bath...

Time started: 13.07

Deze zomervakantie bracht ik door in het Zuid-Oosten van Engeland. Een aantal maal hebben we een bezoek gebracht aan historische locaties (denk: kastelen, landgoederen, plaatsen waar een oorlog is uitgevochten). Vaak zijn deze plaatsen door English Heritage omgetoverd tot een museum (zonder afbreuk te doen aan de locatie) en sinds kort is er niet alleen een kortingspas voor UK citizens maar ook voor vakantiegangers. Dit is de overseas visitors pass die je kan kopen (vanaf 21 pond ) bij je eerste bezoek aan 1 van hun locaties. Je kan een kaart kopen voor zowel 1 als 2 weken en voor 1 persoon, 2 personen of voor de hele familie. De locaties verschillen flink in toegangsprijs maar vanaf 3 bezoeken heb je het geld uit de pas meestal terug verdient. (Locaties van English Heritage zijn o.a. Dover Castle, Downe House (het huis van Charles Darwin), Lullingstone Roman Villa, Eltham Palace and Gardens (Art Deco landhuis), Stonehenge, Site of the Battle of Hastings). Bij binnenkomst krijg je op veel plaatsen een audio tour, welke ook vaak een Nederlandse versie bevat.

Wij gingen ook een weekend naar Bath (waar je overigens niets van English Heritage vind, The Roman Baths b.v. zijn dus niet vrij te bezoeken met de pas) en London (waar wel een aantal locaties te vinden die ook zeker de moeite waarde zijn).

Stonehenge

Bath

Roman Baths

Site of the Battle of Hastings

Site of the Battle of Hastings

In de tuin van Downe House

De kas in de tuin van Downe House. In het huis zelf mochten geen foto's worden gemaakt.
Binnen werd je met een audio tour het huis rond geleid en werd vertelt
over Darwin's leven, gezin en werk. 

Ook bezochten we twee winkelcentra: Bluewater (vanuit de reis van Dover naar Londen gezien ligt dat net voordat de Londonse files beginnen) en Ashford Outlet. Over Ashford Outlet kan ik eigenlijk kort zijn. Het stelt weinig voor. Het aantal winkels is klein, de kortingen zijn niet schrikbarend. Er zijn te veel winkels die te duur serviesgoed (en andere kleine keuken benodigdheden) verkopen. De winkels zijn klein. Er zijn wel een stuk of 3 boekenwinkels die echt heel goedkoop zijn en waar (maar dan moet wel echt goed zoeken) ik dan ook echt iets heb gekocht. Maar verder was het niet noemenswaardig. Wij waren er op een beetje regenachtige dag en dat hielp niet echt. Want ondanks dat je niet in de regen loopt tijdens het winkelen is het geheel buiten.

Daarentegen: als je winkelen leuk vind dan is Bluewater wel een echte aanrader. Zeker voor een shoppingmall ziet het er mooi uit, er is een groot en divers aanbod aan winkels en je kunt er op tal van manieren heerlijk eten. Mijn favorieten zijn YO!Sushi, Cadbury Cocoa House (voor een afternoon tea) en Krispy Kreme.  Krispy Kreme maakt (op de locatie in Bluewater in elk geval) de doughnuts vers in de winkel waardoor ze op geen enkele manier lijken op de doughnuts zoals je ze bij b.v. de Albert Heijn ziet liggen. Ik hou dan ook helemaal niet van doughnutsen. Maar toen mijn gezelschap me er van overtuigde er toch 1 te proeven wist ik niet wat ik at. Hemels! De gehele doughnut lijkt in je mond te smelten als ze zo van de band komen rollen. En nu ben ik haast een doughnutfan (van de verse van Krispy Kreme dan).

Time ended: 15.05

Mea Maxima Culpa

Time started: 14.55 (6 juni 2011)

Dat Mea Culpa een bijzondere voorstelling zou worden bleek al bij binnenkomst. Voor de ingang van het gebouw waarin onder andere het Muziektheater is gevestigd was nogal wat, enigzins zenuwachtig aandoende, politie aanwezig. De meeste logische route naar de zaal werd verspert door een man die op een tamelijk onaardige manier liet weten dat we om moesten lopen. Eenmaal in de zaal aangekomen hoorde ik een toeschouwer achter mij zeggen: "moeten wij nu ook gaan staan?" Een begrijpelijke reactie aangezien zojuist het 1ste balkon op was gestaan omdat Koningin Beatrix de zaal was binnen getreden. Kort daarop volgend stond ook het publiek rondom mij op (inclusief de vrouw die zich zojuist nog afvroeg of ze op moest staan). 

Niet wetende dat de koningin in principe elk jaar de openingsvoorstelling van het Holland Festival bezoekt hadden mijn vader en ik ons al afgevraagt waarom er buiten politie stond en of het Holland Festival wellicht een terroristisch doelwit zou kunnen zijn. Ondanks de logische redenering dat de politie aanwezig was in verband met de aanwezigheid van de koningin (of juist dankzij de eerder bedachte verklaring) bekroop mij binnen tien minuten na aanvang het gevoel dat deze voorstelling een ingeleide was naar een bom die het muziektheater op zou blazen. Op zijn minst had ik het gevoel dat de opera van Christoph Schlingensief mij probeerde aan te zetten tot zelfmoord.  

In de eerste plaats wist de voorstelling binnen een half uur een hoofdpijn bij mij aan te wakkeren door een constante stroom aan informatie die door verschillende kanalen voordurend over mij werd uitgestort. Naast de, overigens prachtige, muziek en de performance van de spelers, was er een ronddraaiend decor, een voortdurende projectie van beelden (soms zelfs twee tegelijk) op dat decor en dan uiteraard nog de boventiteling in zowel het Duits als het Nederlands. Ondanks deze vele signalen is het Schlingensief wel gelukt om de muziek de boventoon te laten voeren. Zeer bombastische en ik zou haast zeggen epische klanken duidde er steeds weer op dat deze voorstelling vooral zijn publiek angst aan probeerde te jagen. 

Ook geschreeuw van de zangers, geprojecteerde beelden waarop een vleermuis en een vis worden mishandelt en de thema's die in de tekst aan bod komen leiden tot bangmakerij. 

Die thema's zijn de achtergestelde positie van Afrika, oorlogen, schuld, de wil te leven of eigenlijk de wil te sterven en zoals in vrijwel elk nieuwsbericht is genoemd de dodelijke ziekte van maker Schlingensief. Ik ben van mening dat de voorstelling vooral duidelijk probeert te maken dat je niet moet luisteren naar praatjesmakers. Dat je niet moet luisteren naar mensen waar naar wordt geluisterd omdat ze een bepaalde status hebben en niet om hun expertise, zoals doktoren die maar wat aanrommelen, religieuze leiders en de koningin.

De openingsvoorstelling van het Holland Festival: Mea Culpa van Christoph Schingensief 

Enige tijd later zag ik nog een voorstelling vanuit het Holland Festival. Ditmaal betrof het Before I Sleep. De ervaring met Mea Culpa had tot gevolg kunnen hebben dat het de eerste en de laatste voorstelling op het Holland Festival was die ik ooit zou zien. Maar op aanraden van een vriend trok ik dan toch naar de Zuidas om nogmaals een Holland Festival voorstelling te bezoeken. Gelukkig maar. De voorstelling is bijna meer een attractie aangezien men niet op een stoel zit en kijkt maar door een (van binnen onherkenbaar) kantoorgebouw loopt. Bij binnenkomst (iedereen gaat in groepjes van 4 naar binnen) ga je een donkere ruimte binnen. Een Russisch sprekende man met een nachtlampje spreekt ons toe. Geheel tegen de verwachting blijkt 1 van de dames in mijn groepje Russisch te spreken en vertelt ons wat de man vertelt. Na het donker een beetje gewend te zijn geworden gaat het licht aan blijken we ons in een koelkast in een Oost-Europese supermarkt te bevinden. We worden aangestaard door winkelend publiek en worden door hen de volgende kamer in geleid. Zo komen nog verscheidene droomplaatjes, sneeuwlandschappen, gekapte bossen en een heus warenhuis aan bod. De producten in het warenhuis kunnen via internet voor onwaarschijnlijk lage prijzen echt gekocht worden. Het grootste deel bestaat uit IKEA meubelen maar vreemd genoegd voelde ik, nu de prijzen zo laag waren (waarbij je echt moet denken aan een lamp voor 20 cent of een bed voor 9 euro) dat ik ineens geen enkele behoefte meer had om de spullen echt te kopen. Mocht de voorstelling op enige manier iets willen zeggen over consumentisme, dan is het ze in elk geval gelukt om me er over na te laten denken. (in tegenstelling tot menig onaangename en/of langdradige voorstelling die pretendeerde iets te willen zeggen over consumentisme.) 

Beeld uit Before I Sleep van dreamthinkspeak

Beeld uit Before I Sleep van dreamthinkspeak

De voorstelling van dreamthinkspeak (In tegenstelling tot veel andere moderne theatermakers gelooft dreamthinkspeak dat het geen schande is om theaterbezoekers ook te laten wegdromen in een andere wereld. Zoals de naam dreamthinkspeak al doet vermoeden stelt zij zich tot doel om mensen te laten nadenken juist door ze letterlijk een reis te laten maken door een explosie van droombeelden en nostalgie.) is geïnspireerd op De Kersentuin van Anton Tsjechov. Regisseur Tristan Sharps over Before I Sleep:

" We're a company who do a lot of work in abandoned buildings or in the abandoned section of sometimes fully functional buildings. We're doing a production for the festival in 2010, called Before I Sleep. This piece is inspired by The Cherry Orchard by Chekhov. It's a promenade production. The audience will be able to journey their way through the building. They won't be lead through the building and there will be moments when the audience will have complete freedom of where they go throughout the building and other moments where there is a pathway that they follow throughout the building and other moments where we present a pathway to them but the audience might not necessarily wish to take that pathway. So there are various different ways that the audience can negotiate their way around our piece."

Zo kan een bezoeker in het warenhuis een keukenkast binnen lopen en pas 15 minuten laten weer terug zijn op de plek waar hij de kast in ging. Een andere bezoeker zal daarentegen het bestaan van deze kast wellicht volledig ontgaan. Zo zal iedere bezoeker andere dingen hebben beleefd na de voorstelling.

Beeld uit Before I Sleep van dreamthinkspeak

Veel theatermakers zijn erg goed in vertellen hoe zij vinden dat het publiek een voorstelling ervaart. Meestal heb ik een totaal andere beleving gehad (die niet zo positief is als waar de theatermaker vanuit gaat). Dreamthinkspeak weet echter exact te verworden hoe ik hun multi-disciplinaire walk-through experience heb ervaren:

"We are a theatre company who creates live performances in buildings that aren't theatres. We've performed in a range of buildings both in the United Kingdom and all around the world. We're a company that works with a lot of different media. Live performance is a key part of what we do. Filming is a key part of what we do. We work a lot with architectural installations and model making. 3D design is an important part of what we do. Graphics as well. Sound and light. So we work in an extremely visual way. Audience members never go into a room, sit down and watch the art on a stage. They actually become a part of it. In a way they become characters within the piece. And they experience in a much sort of closer [...] way then if they were sitting in seats, watching it from miles away somewhere in the stalls or the circle."

Beeld uit Before I Sleep van dreamthinkspeak

Beeld uit Before I Sleep van dreamthinkspeak

Time ended: 18.19 (10 oktober 2011)